Đột quỵ giống như một cuộc tấn công não xảy ra khi có một tác động ngăn chặn việc cung cấp máu cho một phần của não hoặc khi một mạch máu trong não bị vỡ. Đột quỵ có thể gây tổn thương não, tàn tật, để lại di chứng lâu dài, thậm chí tử vong. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu các loại đột quỵ thường gặp, dưới góc nhìn khoa học và dễ nắm bắt nhất.

1. Tổng quan về các loại đột quỵ

Đột quỵ hay tai biến mạch máu não thường  xảy ra theo một trong 2 cách chính:

• Một cục máu đông chặn dòng máu đến não. Đây là đặc điểm của thiếu máu cục bộ.
• Một mạch máu bị vỡ hoặc rò rỉ máu trong não. Đây là đặc điểm của một cơn xuất huyết não.

Theo 2 cách trên, các tế bào não có thể sống trong một vài phút mà không cần oxi, từ đó có thể chia ra 3 loại đột quỵ chính: 

• -Đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
• Đột quỵ do xuất huyết não.
• Thiếu máu não thoáng qua (đột quỵ nhỏ).

Tất cả các loại đột quỵ trên đều có một điểm chung là mất máu đến một phần não của cơ thể, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

2. Đột quỵ do thiếu máu cục bộ

2.1. Các loại đột quỵ do thiếu máu cục bộ

Có 2 loại đột quỵ thiếu máu cục bộ chính như sau:

• Đột quỵ huyết khối: Loại này gây ra bởi huyết khối hình thành trong động mạch cung cấp máu cho não của bạn.
• Đột quỵ tắc mạch: Loại này xảy ra khi một cục máu đông hình thành ở một nơi khác trong cơ thể và đi qua, gây tắc mạch máu đến não.

2.2. Nguyên nhân đột quỵ do thiếu máu cục bộ

Hầu hết các cơn đột quỵ (80%-90%) là đột quỵ do thiếu máu cục bộ, tình trạng này xảy ra khi máu chảy qua động mạch cung cấp máu giàu oxi cho não bị tắc nghẽn. 

Một số cục máu đông hình thành bên trong mạch máu và ở lại, ngăn chặn lưu lượng máu trong não. Các chuyên gia tim mạch gọi đây là huyết khối não. Nguyên nhân là do lượng cholesterol trong máu cao và các động mạch bị thu hẹp hoặc cứng lại, gây ra tình trạng xơ vữa động mạch và làm chậm dòng chảy của máu.

Đột quỵ cũng có thể xảy ra nếu một cục máu đông hình thành ở một phần khác của cơ thể, thường là ở tim hoặc ngực trên, cổ và di chuyển qua dòng máu của cơ thể cho đến khi chặn dòng máu chảy đến não của cơ thể. Đây gọi là tình trạng “tắc mạch máu não”.

3. Đột quỵ do xuất huyết não

So với đột quỵ nhồi máu não thì đột quỵ xuất huyết não ít gặp hơn, chiếm khoảng 8-18%, nhưng lại gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn.

Đột quỵ xuất huyết não xảy ra khi động mạch não bị nứt vỡ và chảy máu vào nhu mô não. Trong vòng vài phút, các tế bào não chết đi gây ra các biến chứng về thần kinh và vận động liên quan đến vùng não bị tổn thương.

Thông thường, đột quỵ xuất huyết não chia làm 2 loại, tùy thuộc vào vị trí chảy máu:

Xuất huyết nội sọ: Là tình trạng xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ. Các yếu tố nguy cơ của loại đột quỵ này bao gồm huyết áp cao, uống rượu và sử dụng chất kích thích. Trong một số trường hợp xuất huyết nội sọ có thể xảy ra do dị tật động mạch bị rò rỉ. Dị tật động mạch đó là một mạch máu yếu bất thường, có tính chất bẩm sinh. Khi huyết áp tăng cao, dị tật động mạch bị kéo giãn và có thể vỡ ra, dẫn đến đột quỵ xuất huyết não.

Xuất huyết dưới nhện: Là tình trạng xảy ra khi mạch máu trên bề mặt não bị vỡ. Máu lấp đầy một phần không gian giữa não và hộp sọ, và nó trộn lẫn với dịch não tủy. Khi máu chảy vào dịch não tủy, nó làm tăng áp lực lên não, gây đau đầu dữ dội.

Đột quỵ xuất huyết não vô cùng nguy hiểm, có nguy cơ gây tử vong cao. Nhiều người bị đột quỵ xuất huyết não không thể cứu chữa được sau 2 ngày kể từ khi cơn đột quỵ diễn ra, còn người sống sót thì khả năng phục hồi cũng rất chậm, bởi vậy ngay khi nhận thấy những dấu hiệu trên, cần đưa người bệnh đi cấp cứu càng sớm càng tốt.

4. Thiếu máu não thoáng qua (đột quỵ nhỏ)

Cơn thiếu máu não thoáng qua (tên tiếng anh: transient ischemic attack, viết tắt: TIA) là tình trạng gián đoạn quá trình cung cấp máu lên não tạm thời và không gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc nhồi máu não cấp tính. Triệu chứng cơn thiếu máu não thoáng qua thường xuất hiện và biến mất sau đó nên người bệnh có thể chủ quan, không đến bệnh viện thăm khám kịp thời.

Thông thường, các triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua chỉ kéo dài trong vài phút. Đa phần các dấu hiệu này sẽ biến mất trong vòng 1 giờ đồng hồ, dù hiếm gặp nhưng đôi khi chúng có thể kéo dài đến 24 giờ.

Biểu hiện phổ biến của đột quỵ nhỏ:

• Nói khó nghe lắp bắp, không thể nói hoàn chỉnh 1 câu dài.
• Nhìn đôi, nhìn mờ, mất thị lực một bên hoặc cả 2 mắt.
• Mất thăng bằng và chóng mặt.
• Yếu liệt một bên cơ thể.
• Một bên mặt bị méo rõ rệt so với bên mặt còn lại.

Từ những dấu hiệu trên, bác sĩ khuyến cáo rằng khi nghi ngờ mình bị thiếu máu não thoáng qua, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện thăm khám kịp thời.

5. Kết luận

Trên đây là giới thiệu chung về các loại đột quỵ thường gặp và nguyên nhân dẫn đến chúng. Việc hiểu hơn về cơ chế sinh ra đột quỵ sẽ góp phần nâng cao nhận thức của mọi người trong việc ngăn ngừa và phòng chống bệnh lý này.