Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, từ lâu được xem là căn bệnh thường gặp ở người cao tuổi. Tuy nhiên, vài năm gần đây, các bệnh viện lớn tại Việt Nam như Bạch Mai, Chợ Rẫy, Thống Nhất liên tục tiếp nhận bệnh nhân đột quỵ ở độ tuổi 20–40. Sự gia tăng số ca đột quỵ ở người trẻ không còn là hiện tượng cá biệt mà đã trở thành xu hướng đáng báo động. Theo thống kê của Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO), số người dưới 45 tuổi bị đột quỵ đã tăng gần 25% trong vòng một thập kỷ qua.

Vậy đâu là nguyên nhân khiến người trẻ – vốn được xem là “khỏe mạnh” – lại ngày càng dễ bị đột quỵ?

1. Lối sống hiện đại: nhiều tiện nghi, ít vận động

Cuộc sống ngày càng hiện đại đồng nghĩa với việc con người ngày càng ít vận động. Nhiều người trẻ làm việc văn phòng 8–10 tiếng/ngày, ít khi rời khỏi ghế. Buổi tối lại tiếp tục ngồi hàng giờ trước màn hình điện thoại, máy tính. Sự thiếu vận động kéo dài khiến cơ thể dễ mắc tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì, là ba yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết ít vận động là nguyên nhân của 6% số ca tử vong toàn cầu, góp phần trực tiếp vào sự gia tăng của đột quỵ và các bệnh lý tim mạch khác.

2. Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh

Thói quen ăn uống của giới trẻ ngày nay thay đổi rõ rệt theo hướng thiếu lành mạnh. Đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường, nước ngọt có gas, trà sữa… đang chiếm tỷ trọng lớn trong khẩu phần ăn hàng ngày. Những thực phẩm này giàu chất béo bão hòa, muối và đường, dễ gây xơ vữa động mạch, tăng cholesterol và huyết áp – các yếu tố trực tiếp dẫn đến đột quỵ.

Khảo sát năm 2023 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy hơn 60% người trẻ không đạt tiêu chuẩn ăn rau và trái cây theo khuyến cáo, trong khi tiêu thụ đường vượt ngưỡng an toàn gần gấp đôi.

3. Stress và thiếu ngủ kéo dài

Người trẻ hiện nay thường xuyên đối mặt với áp lực học tập, công việc, tài chính, dẫn đến tình trạng căng thẳng tâm lý mãn tính. Khi stress kéo dài, cơ thể sản sinh hormone cortisol – chất làm tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và dễ gây tổn thương thành mạch máu não.

Thêm vào đó, thức khuya và thiếu ngủ khiến hệ thần kinh căng thẳng, khả năng tự điều hòa huyết áp và mạch máu giảm đi. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy những người ngủ dưới 6 tiếng/đêm có nguy cơ đột quỵ cao hơn 4 lần so với nhóm ngủ đủ 7–8 tiếng.

4. Chủ quan với các bệnh nền tiềm ẩn

Không ít người trẻ mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, nhưng không biết hoặc chủ quan không điều trị. Những bệnh này âm thầm phá hủy mạch máu trong thời gian dài và có thể gây đột quỵ bất kỳ lúc nào.

Theo báo cáo từ Bệnh viện Bạch Mai, hơn 30% ca đột quỵ ở người dưới 40 tuổi là do không kiểm soát được các bệnh nền hoặc không hề biết mình mắc bệnh.

5. Sử dụng chất kích thích và lạm dụng công nghệ

Nhiều người trẻ sử dụng rượu, bia, thuốc lá, ma túy tổng hợp như một cách để giải tỏa áp lực, nhưng đây lại là những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây co thắt mạch máu, tăng huyết áp cấp và đột quỵ xuất huyết. Rượu bia còn làm rối loạn nhịp tim và làm máu dễ đông – tăng nguy cơ tắc mạch não.

Ngoài ra, việc lạm dụng thiết bị điện tử đến khuya khiến rối loạn giấc ngủ, làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa – yếu tố nền dẫn đến nhiều bệnh lý mạch máu não ở tuổi trẻ.

Lời kết: Đột quỵ không chừa một ai

Đột quỵ đang ngày càng “trẻ hóa” do lối sống hiện đại thiếu khoa học. Điều nguy hiểm là đột quỵ đến đột ngột, diễn biến nhanh, tỷ lệ tử vong và tàn phế cao nếu không được xử trí kịp thời. Vì vậy, người trẻ cần nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe, đi khám định kỳ, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và kiểm soát căng thẳng.

Một cuộc sống khỏe mạnh bắt đầu từ việc lắng nghe cơ thể mình – càng sớm, càng tốt.