Trong những năm qua, đại dịch Covid-19 không chỉ để lại gánh nặng trực tiếp về sức khỏe mà còn kéo theo nhiều hệ lụy lâu dài cho cơ thể, đặc biệt là tim mạch và não bộ. Một trong những biến chứng đáng lo ngại được các chuyên gia cảnh báo chính là nguy cơ đột quỵ sau khi mắc Covid-19. Nhiều trường hợp người bệnh tưởng chừng đã hồi phục nhưng lại đối diện với cơn đột quỵ bất ngờ, đe dọa tính mạng và để lại di chứng nặng nề.

1. Vì sao Covid-19 làm tăng nguy cơ đột quỵ?

Nghiên cứu trên thế giới cho thấy, virus SARS-CoV-2 không chỉ gây viêm phổi mà còn tác động toàn thân, đặc biệt lên hệ tim mạch và mạch máu não. Một số cơ chế chính gồm:

• Tăng đông máu: Covid-19 làm rối loạn quá trình đông máu, dẫn đến hình thành cục máu đông trong lòng mạch – nguyên nhân hàng đầu gây tắc mạch não và đột quỵ thiếu máu não.
• Tổn thương nội mạc mạch máu: Virus xâm nhập vào tế bào nội mạc, gây viêm và phá hủy lớp bảo vệ mạch máu, làm mạch dễ vỡ hoặc tắc nghẽn.
• Ảnh hưởng tim mạch: Covid-19 có thể gây viêm cơ tim, rối loạn nhịp, tăng huyết áp, gián tiếp làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Hệ miễn dịch quá mức: Phản ứng viêm mạnh (cơn bão cytokine) khiến cơ thể dễ rơi vào trạng thái tăng đông, làm mạch máu tổn thương nhanh hơn.

Những yếu tố này cộng hưởng khiến người từng nhiễm Covid-19 có nguy cơ đột quỵ cao gấp nhiều lần, ngay cả khi họ trẻ tuổi, ít bệnh nền.

2. Ai dễ bị đột quỵ sau Covid-19?

Mặc dù bất kỳ ai từng mắc Covid-19 đều có thể gặp biến chứng, nhưng nguy cơ cao hơn ở những nhóm:

• Người có bệnh nền tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu.
• Người từng có tiền sử đột quỵ hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA).
• Người lớn tuổi, hệ miễn dịch suy giảm.
• Người hút thuốc lá, béo phì, lối sống ít vận động.

Trường hợp mắc Covid-19 nặng, phải nhập viện hoặc có biến chứng hô hấp kéo dài.

3. Dấu hiệu cảnh báo đột quỵ sau Covid-19

Đột quỵ thường xảy ra đột ngột và cần được cấp cứu ngay. Bạn cần đặc biệt lưu ý các dấu hiệu:

• Miệng méo: Một bên mặt xệ xuống, khó cười.
• Yếu tay chân: Đột ngột tê, yếu hoặc liệt nửa người.
• Nói khó: Nói ngọng, nói lắp, khó diễn đạt.
• Ngoài ra có thể kèm: đau đầu dữ dội, chóng mặt, mất thăng bằng, nhìn mờ.

Nguyên tắc quan trọng là FAST: Face – Arm – Speech – Time. Nếu nhận thấy người bệnh có biểu hiện méo mặt, yếu tay, nói khó, hãy đưa đi cấp cứu ngay lập tức, càng sớm càng tốt.

4. Hậu quả nếu không phòng ngừa sớm

Đột quỵ sau Covid-19 thường nghiêm trọng hơn vì cơ thể vốn đã trải qua suy nhược, hệ miễn dịch yếu và dễ có rối loạn đông máu. Nếu không được phát hiện kịp thời, người bệnh có thể phải đối diện với:

• Di chứng liệt nửa người, mất khả năng vận động.
• Suy giảm trí nhớ, ngôn ngữ, khó khăn khi giao tiếp.
• Rối loạn cảm xúc, trầm cảm sau đột quỵ.
• Nguy cơ tử vong cao.

5. Làm thế nào để phòng ngừa đột quỵ sau Covid-19?

Điều quan trọng nhất là theo dõi sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh. Cụ thể:

• Khám sức khỏe sau Covid-19: Tầm soát tim mạch, mạch máu não, kiểm tra huyết áp, đường huyết, mỡ máu.
• Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học: Ăn nhiều rau xanh, cá, hạn chế mỡ động vật, giảm muối và đường.
• Tập thể dục đều đặn: Đi bộ, yoga, bơi lội, ít nhất 30 phút/ngày.
• Không hút thuốc, hạn chế rượu bia.
• Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc – stress kéo dài cũng là yếu tố nguy cơ đột quỵ.
• Với người có bệnh nền, cần tuân thủ thuốc điều trị và tái khám theo chỉ định của bác sĩ.

6. Vai trò của tầm soát đột quỵ sau Covid-19

Các chuyên gia khuyến cáo, người từng mắc Covid-19 – đặc biệt thuộc nhóm nguy cơ cao – nên thực hiện tầm soát đột quỵ bằng chụp cộng hưởng từ não – mạch não (MRI/MRA). Kỹ thuật này giúp phát hiện sớm:

• Hẹp, tắc mạch máu não.
• Các tổn thương nhỏ chưa gây triệu chứng.
• Nguy cơ hình thành cục máu đông.

Việc phát hiện sớm sẽ giúp can thiệp kịp thời, giảm tối đa rủi ro xảy ra cơn đột quỵ bất ngờ.

Kết luận

Covid-19 không chỉ dừng lại khi bạn có kết quả âm tính. Biến chứng sau Covid, đặc biệt là đột quỵ, vẫn là mối nguy hiểm thầm lặng. Việc chủ động phòng ngừa, theo dõi sức khỏe và tầm soát định kỳ chính là chìa khóa bảo vệ bạn và gia đình.

Hãy nhớ rằng: đột quỵ có thể phòng ngừa – nếu chúng ta hành động sớm.