Trong các bệnh lý tim mạch, cao huyết áp (tăng huyết áp) được ví như “sát thủ thầm lặng” vì nó âm thầm tiến triển trong nhiều năm mà không gây ra triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, hậu quả mà nó để lại lại vô cùng nặng nề, đặc biệt là đột quỵ, một trong những nguyên nhân gây tử vong và tàn phế hàng đầu tại Việt Nam cũng như trên thế giới.

Việc hiểu rõ cao huyết áp là gì, vì sao nó nguy hiểm và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn và người thân bảo vệ sức khỏe, giảm thiểu những rủi ro khôn lường.

1. Cao huyết áp là gì?

Huyết áp là lực của máu tác động lên thành động mạch khi tim co bóp và khi tim nghỉ. Chỉ số huyết áp gồm hai phần:

Huyết áp tâm thu (số trên): Áp lực khi tim bơm máu.

Huyết áp tâm trương (số dưới): Áp lực khi tim nghỉ ngơi giữa các nhịp đập.

Người trưởng thành được chẩn đoán tăng huyết áp khi chỉ số huyết áp từ 140/90 mmHg trở lên, được đo trong nhiều lần và điều kiện khác nhau.

2. Vì sao cao huyết áp được gọi là “sát thủ thầm lặng”?

Điểm đáng sợ của bệnh cao huyết áp là hầu như không có triệu chứng ở giai đoạn đầu. Nhiều người mang bệnh trong nhiều năm mà không hề hay biết, chỉ phát hiện khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi đã có biến chứng nặng nề.

Một số ít trường hợp có thể xuất hiện các dấu hiệu như: đau đầu, chóng mặt, mờ mắt, hồi hộp, khó thở. Tuy nhiên, những biểu hiện này thường dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các tình trạng mệt mỏi thông thường. Chính vì vậy, cao huyết áp được gọi là “kẻ giết người thầm lặng”.

3. Cao huyết áp gây đột quỵ như thế nào?

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn, làm tổn thương các tế bào thần kinh. Cao huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng này.

Tăng huyết áp gây xơ vữa động mạch: Áp lực máu cao liên tục làm tổn thương thành mạch, tạo điều kiện cho mảng xơ vữa hình thành, dễ gây nhồi máu não.

Tăng nguy cơ vỡ mạch máu não: Thành mạch yếu đi do áp lực cao kéo dài, dẫn đến xuất huyết não – dạng đột quỵ có tỷ lệ tử vong rất cao.

Hình thành huyết khối: Cao huyết áp làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, gây tắc nghẽn mạch máu não.

Theo thống kê y tế, khoảng 80% bệnh nhân đột quỵ có tiền sử cao huyết áp. Điều này cho thấy mối liên hệ chặt chẽ và nguy hiểm giữa hai bệnh lý này.

4. Ai có nguy cơ bị cao huyết áp?

Cao huyết áp có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

Tuổi tác: Người trên 40 tuổi có nguy cơ cao hơn.

Di truyền: Trong gia đình có người bị cao huyết áp.

Chế độ ăn mặn, nhiều dầu mỡ, ít rau xanh.

Thừa cân, béo phì.

Hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên.

Ít vận động, lối sống căng thẳng.

Người mắc các bệnh nền như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.

5. Làm thế nào để phòng ngừa và kiểm soát cao huyết áp?

Cao huyết áp có thể được kiểm soát hiệu quả nếu phát hiện sớm và tuân thủ điều trị. Những biện pháp cần thực hiện gồm:

Kiểm tra huyết áp định kỳ: Đặc biệt với người trên 30 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ.

Duy trì chế độ ăn lành mạnh: Ăn nhạt, tăng cường rau xanh, hoa quả, hạn chế đồ chiên rán, nội tạng động vật, thức ăn nhanh.

Tập thể dục thường xuyên: 30 phút/ngày, ít nhất 5 ngày/tuần.

Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá.

Giữ cân nặng hợp lý: Tránh thừa cân, béo phì.

Quản lý căng thẳng: Thư giãn, thiền, yoga, nghỉ ngơi hợp lý.

Tuân thủ điều trị: Nếu được bác sĩ kê thuốc hạ huyết áp, cần uống đều đặn, không tự ý bỏ thuốc khi thấy khỏe hơn.

6. Khi nào cần đi khám ngay?

Người bệnh cao huyết áp cần đặc biệt chú ý các dấu hiệu bất thường như: đau đầu dữ dội, tê liệt tay chân, nói khó, mờ mắt, ngất xỉu. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ, cần gọi cấp cứu ngay lập tức để tránh biến chứng nặng nề.

7. Thông điệp cuối cùng

Cao huyết áp là bệnh lý âm thầm nhưng cực kỳ nguy hiểm. Nó không chỉ gây ra các bệnh tim mạch, suy thận mà còn là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ. Tin vui là bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu bạn duy trì lối sống lành mạnh, theo dõi huyết áp thường xuyên và tuân thủ điều trị y tế.

Đừng để “sát thủ thầm lặng” này âm thầm hủy hoại sức khỏe của bạn. Hãy bắt đầu từ hôm nay: ăn uống khoa học, vận động đều đặn, ngủ đủ giấc và kiểm tra huyết áp định kỳ. Một thay đổi nhỏ hôm nay có thể cứu bạn khỏi một cơn đột quỵ trong tương lai.